ฉัตรพระอินทร์

ฉัตรพระอินทร์

อีกหนึ่งชนิดของสมุนไพรไทยที่คนไทยอาจจะไม่ค่อยคุ้นหูกับสักเท่าไรนั่นก็คือ ฉัตรพระอินทร์ นั่นเอง ในพืชชนิดนี้ได้ว่านำมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆได้อย่างหลากหลาย และมีความผูกพันกับวิถีชีวิตของคนไทยมาอย่างยาวนานเลยทีเดียว โดยวันนี้เราจะพามาทำความรู้จักกับพืชที่มีชื่อเรียกสุดแสนจะไรเพราะว่า ฉัตรพระอินทร์ ให้มากขึ้นกัน

ฉัตรพระอินทร์ถือเป็นไม้ประเภทไม้พุ่มลักษณะล้มลุกที่อยู่ในวงศ์เดียวกับกระเพราโดยมี ถิ่นกำเนิดอยู่ทางแถบทวีปแอฟริกา สำหรับประเทศไทยนั้นมีชื่อเรียกอื่นๆที่แตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค เช่น หญ้าเหลี่ยม เทียนป่า เสกฉัตร จ่อฟ้า และนางอั่วโคก เป็นต้น

ลักษณะของฉัตรพระอินทร์

ลักษณะทางกายภาพที่มองเห็นได้ชัดเจนนั้นคือลำต้นจะมีลักษณะสูงและสามารถมีอายุขัยอยู่ได้เพียงหนึ่งฤดูกาล ในพืชชนิดนี้จะไม่นิยมแตกกิ่งก้านออกมาตามบริเวณลำต้นแต่จะใช้วิธีการแยกแขนงออกไปในบริเวณปลายส่วนยอดแทน  ลำต้นของฉัตรพระอินทร์นั้นจะมีลักษณะเป็นทรงเหลี่ยมตั้งตรงขนานพื้นดิน มีขนาดอ่นๆขึ้นปกคลุมบางๆตลอดแนว พืชชนิดนี้จะมีความสูงเฉลี่ยแล้วประมาณ 1-3 เมตร ใบของฉัตรพระอินทร์จะมีลักษณะเป็นใบเดี่ยวมีหนามขึ้นปกคลุม รูปทรงเรียวเป็นวงรี ขอบใบมีลักษณะหยักคล้ายฟันเลื่อย ความกว้างโดยประมาณอยู่ที่ 3 – 5 ซม. และความยาวโดยเฉลี่ยประมาฯ 4 – 6 ซม. ซึ่งจะออกเรียงตรงข้ามกันตลอดแนวก้านใบ  ดอกมองเห็นเป็นหรือแดงอมส้ม ออกรวมกันเป็นลักษณะช่อดอก ขยายพันธุหรือปลูกได้โดยการเพาะเมล็ดแก่ที่ล่วงร่นลงมา ทั้งนี้เราสามารถพบต้นฉัตรพระอินทร์ได้ ในทั่วทุกพื้นที่ของประเทศไทยที่มีลักษณะความชื้นสูงหรือดินร่วนซุย รวมไปถึงพื้นที่รกร้างและป่าละเมาะต่างๆอีกด้วย

การใช้ประโยชน์

ในส่วนของการใช้ประโยชน์นั้นเดิมทีคนไทยมักนิยมปลูกฉัตรพระอินทร์เอาไว้เพื่อเป็นไม้ดอกไม้ประดับให้ความสวยงาม ภายในพื้นที่บริเวณบ้านเรือนแต่นอกเหนือจากความสวยงามเหล่านี้แล้ว ยังมีสรรพคุณทางด้านสมุนไพรของฉัตรพระอินทร์ ตามตำราโบราณและภูมิปัญญาท้องถิ่นอีกมายมายหลากหลายรูปแบบ โดยสรรพคุณทางสมุนไพรของฉัตรพระอินทร์นั้นสามารถยกตัวอย่างได้ดังต่อไปนี้

– ใช้เป็นยาระบายเป็น

– ใช้เป็นยาขับเหงื่อ

– ช่วยขับเสมหะ บรรเทาการเจ็บคอ

– เป็นยาช่วยขับระดู

– ช่วยฟอกเลือดเสียในสตรี

– รักษาอาการนมคัดในมารดา

– บำรุงร่างกายเสริมสร้างกำลังวังชา

– เป็นยารักษาไข้และอาการปวดหัว

– บรรเทาอาการปวดบวมตามข้อ

–  รักษาแผลพุพองและอักเสบ

– รักษาผดผื่นคันและโรคผิวหนังอื่นๆ

– บรรเทาอาการไข้มาเลเรียและไข้จับสั่น

– แก้อาการเมื่อยล้าตามร่างกาย

โดยพืชชนิดนี้สามารถนำมาใช้ประโยชน์เป็นสรรพคุณทางยาได้ทุกส่วนเลยทีเดียวไม่ว่าจะเป็น ราก ใบ แก่ ลำต้น ดอก และเมล็ด ทั้งนี้นอกเหนือจากการเก็บพืชชนิดนี้มาใช้ในด้านสรรพคุณทางยาสมุนไพรแล้ว คนไทยยังนิยมเก็บดอกของฉันได้ยินมาปักแจกันเพื่อเพิ่มความสดชื่นและความสวยงามให้แก่มองต่างๆภายในบ้านอีกด้วย

ฉัตรพระอินทร์